Qua các chuyến điền dã, chúng tôi nhận thấy có những vùng quê nước ta, khách lỡ đường thường khó kiếm được quán ăn.
Song, nếu đến các vùng quê huyện Đại Lộc ( Quảng Nam) như các chợ Đại Phong, Đại Cường, Ái Nghĩa, Quảng Huế, Hà Nha… thì khỏi lo điều ấy bởi làng nào, chợ nào cũng có ít nhất là một vài quán bán mì Quảng vào buổi sáng hay bán cả ngày.
Vùng quê Đại Lộc là khu vực miền núi tiếp giáp với chân của rặng Trường Sơn hùng vĩ, địa hình có nhiều sông, ao, hồ, khe, suối, đầm bàu, hói… lý tưởng cho các loài thủy sản, nhất là loài lươn sinh sống. Đặc biệt, nơi đây có nhiều lươn vàng, thịt thơm, ngọt, dai với hương vị đậm đà, bổ dưỡng.
Theo các bậc cao niên, lươn có tính ôn, vị ngọt; công hiệu bổ khí, dưỡng huyết, làm mạnh gân cốt; thích hợp với các chứng lao lực, ho hen, phong thấp đau nhức, thận hư… Lươn sống dưới bùn, nước, nơi “quê hương” của cây lúa, có gốc dưới bùn (thuộc âm) nhưng bông lúa trổ trên mặt nước (thuộc dương).
Món mì lươn ngoài thơm ngon, hấp dẫn ra, rất thuận theo thuyết “âm-dương” nên luôn mang đến sự hài hòa cho món ăn và mạnh khỏe cho người dùng. Thịt lươn có ưu điểm là thơm mềm, chỉ có xương sống và nhiều chất dinh dưỡng trở thành sự lựa chọn trong nhiều món ăn của người già và trẻ con.
Cách chế biến món mì lươn xứ này cũng lạ. Các bà mẹ quê thường chọn mua lươn vàng ở đồng còn sống, lớn hơn ngón tay cái, đem về bỏ trong xoong, cho vào một vốc muối, đậy nắp vung lại và xóc, lắc.
Khoảng 10 phút sau lươn c.hết, mang ra lấy vải nhám và nước cốt chanh vuốt cho sạch nhớt. Rồi rửa sạch cho vào nồi nấu với một ít nước khoảng 5 phút cho lươn vừa chín tới mang ra gỡ lấy thịt (bỏ xương, đầu ruột, gân m.áu) ướp với nghệ tươi, tiêu, ớt, nước mắm, bột nêm.
Khử dầu ăn với củ nén, tỏi cho thơm, đổ thịt lươn đã ướp vào xào nhẹ khoảng 5 phút thì cho thêm nước sôi đủ dùng vào nấu tiếp cho đến khi lươn chín trở thành nồi nước nhưn thơm ngon với nhiều màu sắc đặc trưng.
Khi thưởng thức, cho vào tô rau sống như bắp chuối, xà lách, tần ô, ngò, cải non mới hái trong vườn; trên rau, trải con mì còn hơi ấm, vừa dẻo vừa thơm mùi dầu phộng thứ thiệt. Sau đó chan nước nhưn lên cùng hành lá thái nhỏ với ít đậu phộng rang giã dập; bánh tráng nướng bóp bể nghe rôm rốp, kèm một trái ớt sừng trâu tươi, giòn.
Nhìn tô mì lươn vàng bắt mắt, chứa đựng mùi thơm nóng hổi phảng phất “hương đồng cỏ nội” của một vùng núi non hay miền trung du xứ Quảng. Ai đã một lần thưởng thức, ắt hẳn rằng chẳng thể nào quên. Đến các chợ quê vùng trung du xứ Quảng, các bà mẹ quê khi bán mì thường ngâm câu ca, thay cho lời mời nghe cũng hay hay, là lạ:
Bản đồ ẩm thực: Mát lòng cơm gà Phú Yên thanh ngọt
Một cái vươn vai chào buổi sáng trong chuyến du lịch Phú Yên, bạn nghĩ ra mình sẽ ăn gì? Nếu còn đang phân vân thì xin mời thưởng thức qua cơm gà Phú Yên, món ăn đặc trưng của xứ Nẫu.
Nếu như ở TPHCM, mọi người thường chọn cơm tấm cho bữa sáng thì người dân Phú Yên lại thích cơm gà. Du khách có thể bắt gặp món này ở mọi vùng miền nơi đây, dù đô thị hay miền quê, chỉ cần ghé vào quán ăn sáng bình dân trên vỉa hè là đã có thể gọi một dĩa cơm gà. Thậm chí, ở một số vùng biển, người ta còn bán từ nửa đêm về sáng để ngư dân có suất ăn chắc bụng cho một chuyến ra khơi.
Để tạo nên hương vị hấp dẫn cho cơm gà thì hai nguyên liệu chính được chuẩn bị một cách cẩn thận. Đó phải là loại gà ta nuôi thả vườn, thịt non mềm, không dai mà cũng không bở. Thịt gà sau khi luộc sẽ đem lóc xương, xé phay thành miếng nhỏ vừa ăn chứ không chặt nguyên miếng như bữa trưa và tối. Đó là bởi bữa sáng cần phải nhanh, gọn, tiện lợi để thực khách kịp giờ làm việc.
Khâu tiếp theo là cơm. Gạo sau khi ngâm nước, để ráo thì được xào sơ với dầu. Đây là khâu quan trọng nếu muốn hạt cơm săn chắc, ngon một cách đặc trưng. Chỉ đảo qua để hạt gạo được thấm một lớp dầu mỏng, nếu nhiều dầu quá sẽ ngấy, mà xào chín quá thì cơm lại khô. Vì thế công việc tưởng chừng đơn giản này lại đòi hỏi người đầu bếp phải thật khéo léo.
Sau đó gạo được đem đi nấu, nhưng vì đã ngâm từ trước và được đảo qua nên chỉ dùng ít nước, tránh làm cơm bị nhão. Tốt nhất là nấu bằng nước luộc gà, cơm sẽ bóng dẻo, thơm vị béo của thịt. Thêm chút nghệ để tạo màu vàng óng cùng ít gia vị cho hạt cơm thêm đậm đà. Khi cơm chín, mở nắp nồi ra, mùi thơm của gạo mới hòa lẫn trong mùi nước gà bay lên nghi ngút, lúc này cơm đã sẵn sàng để lên mâm.
Một điều đặc biệt nữa trong món cơm gà xé Phú Yên là nước chấm. Người dân miền Trung trong bữa cơm không bao giờ thiếu chén nước mắm. Chanh, tỏi, ớt xay nhuyễn trộn đều trong nước mắm nhỉ thơm ngon của vùng biển, tạo thành chén nước chấm sền sệt đỏ tươi bắt mắt. Vị mặn, cay, chua, ngọt quyện với nhau một cách hài hòa khiến những người sợ cay cũng phải chan một ít nước chấm ấy lên đĩa cơm, rồi lại hít hà vì cay và ngon.
Góp vào thành công của đĩa cơm gà xé còn phải kể đến đồ chua ăn kèm. Đó là hành tím ngâm chua giòn giòn, ngòn ngọt, hơi tê tê nơi đầu lưỡi nhưng không còn vị hăng của hành. Thêm ít cà rốt, củ cải trắng đã muối sơ cho có vị chua chua. Các món này giúp trung hòa độ béo của gà, kích thích vị giác cho món ăn ngon miệng hơn.
Xới cơm ra đĩa, cho ít thịt gà xé, rồi trang trí đồ chua, dưa leo, rau răm và hành lá xắt nhỏ chao dầu lên trên. Một đĩa cơm gà xé với đầy đủ sắc vàng của cơm, trắng của gà, đỏ của cà rốt, xanh của rau cùng mùi vị thơm ngon đủ để chinh phục mọi khẩu vị của thực khách. Thêm chén nước dùng gà ăn kèm cho đỡ khô, trong khi cơm béo mà không ngấy. Thịt gà nhai kỹ sẽ thấy vị ngọt đậm đà vốn có, thêm một ít da gà vàng óng dai giòn sần sật. Dùng thêm trái ớt hiểm xanh để vị cay nồng lan tỏa mọi giác quan.
Vị ngon đậm đà, dễ dàng thưởng thức, giá mềm chỉ từ 15.000 – 20.000 đồng/phần, lại chắc bụng nên cơm gà xé đã trở thành món ăn sáng quen thuộc với người dân Phú Yên và chỉ ở đây mới có cơm gà vào buổi sáng. Lần nào đến tôi cũng gọi món này, và chắc chắn, giống tôi, bạn sẽ không quên được vị hấp dẫn ấy nếu đã một lần thưởng thức cơm gà xé buổi sáng.
