Trong một chuyến về thăm vùng đất Gò Công và Tân Phú Đông ( Tiền Giang), qua vùng sông Cửa Đại chúng tôi được đãi một món ăn đặc trưng miền nước lợ. Đó là canh cá úc nấu lá me non.
Cá úc tươi vừa mới đ.ánh bắt từ sông Cửa Đại
Khu vực các cửa sông, nơi gần giáp với biển là nơi hai dòng nước ngọt và mặn gặp nhau, hòa lẫn nhau thành vùng nước lợ. Nơi ấy có nhiều loài thủy hải sản sinh sống, một trong số đó là cá úc.
Cá úc là loài cá da trơn, thường sinh sản nhiều vào mùa mưa. Người dân địa phương miền cửa sông thường đ.ánh bắt cá úc bằng cách giăng câu và thả lưới.
Cá úc ở đây có hai loại, cá úc vàng và cá úc trắng. Thịt cả hai đều ngon như nhau, tuy nhiên theo nhiều người dân địa phương thì thịt cá úc trắng có phần béo hơn.
Cá úc có thể chế biến được nhiều món ăn ngon, nhưng ngon và phổ biến nhất là nấu canh chua. Đối với người dân vùng cửa sông Cửa Đại thì cá úc nấu lá me non là ngon nhất và nguyên liệu kèm theo đúng điệu phải là chuối cây non (chuối cây được bào mỏng).
Tất nhiên canh chua thì không thể thiếu rau thơm và ớt. Lá me non cho vị chua thanh, nhẹ; chuối cây giòn giòn; ớt cay nồng, cùng với vị ngọt, béo, thơm của cá úc làm thành nồi canh chua hoàn hảo, trở thành món ăn quen thuộc của cư dân vùng Cửa Đại.
“Cá úc này là đặc sản, chỉ có ở vùng cửa sông thôi, ngon lắm mấy đứa ơi”. Bữa ăn dọn ra với câu giải thích vừa như lời mời mộc mạc của bà con miền cửa sông vừa kích thích sự thèm ăn của chúng tôi – những người khách phương xa.
Và tất nhiên, bữa ăn ấy với món canh chua cá úc nấu lá me non là một trong những bữa ăn khó quên trong đời.
Nguyên liệu món canh cá úc nấu lá me non
Món canh cá úc nấu lá me non
Đoạn sông Cửa Đại (một nhánh của sông T.iền), ranh giới của hai vùng đất Gò Công và Tân Phú Đông, nơi loài cá úc sinh sống nhiều
Thanh mát canh chua cá cơm nấu lá me non
Canh chua từ lâu đã là món ăn rất đỗi quen thuộc trong mâm cơm của mỗi gia đình Việt. Nhất là vào những ngày nắng nóng hoặc bữa ăn có quá nhiều đạm thì một tô canh chua thanh mát sẽ giúp giải nhiệt, kích thích tiêu hóa.
Trong nhiều nguyên liệu để nấu canh chua như quả sấu, khế, lá giang, chùm ruột… thì lá me được nhớ đến bởi hương vị chua đặc trưng, khó quên.
Cây me. Ảnh: Việt An
Theo đó, cây me rất dễ trồng. Chỉ cần hạt me già rớt xuống đất, không lâu sau sẽ thấy nẩy lên mấy lá mầm be bé, rồi cứ thế lớn dần lên. Lúc nào cây cũng có lộc mới, nhưng rộ nhất là phải chờ khi cơn mưa rào đầu mùa rơi xuống, cả cây me bỗng nhuộm màu xanh mát của lá non. Quơ tay ngang đọt, bứt một nắm lá me non rồi đợi má đi chợ mua cá về, thế là đã đủ nguyên liệu cho món canh mộc mạc này.
Lá me non. Ảnh: Việt An
Lá me non có thể nấu với cá nục, cá chốt… nhưng mấy đứa nhỏ vẫn thích ăn cá cơm hơn, đơn giản vì nó thuộc loại cá nhỏ, xương mềm, có thể ăn được cả xương mà không sợ bị hóc. Cá cơm có khá nhiều loại. Nhỏ nhất, trong suốt và nếu ai không biết dễ tưởng nhầm với cá con là cá cơm mờm; lớn hơn thì có cá cơm than, cơm thường (có sọc trắng bạc dọc thân), cơm sọc tiêu (có sọc ánh bạc dọc hông), cơm đỏ (thân trong, phần bụng ánh đỏ)… Cá cơm chủ yếu ăn sinh vật phù du nên khá sạch, dễ chế biến mà lại giàu dinh dưỡng. Hôm nào lưới mới vào, cá còn tươi óng ánh là má sẽ mua một mớ đem về. Cá có tươi thì thịt mới thơm, canh mới ngọt nước.
Ướp cá với hành tím và chút nước mắm ngon rồi để một lát cho thấm. Để canh dậy mùi, má phi thơm dầu với củ hành lá đ.ập dập rồi đổ nước vào nấu sôi với lửa lớn. Chờ nước sôi già mới trút cá vào để cá khỏi tanh, nhưng không đảo để tránh làm nát cá. Sau đó, vò lá me non cùng ít ớt bỏ vào, nêm nếm gia vị vừa ăn. Khi nước sôi lại thì nêm thêm ít hành ngò cho thơm.
Cầu kỳ hơn, có người nấu nồi nước lá me riêng, xào riêng cá sơ qua cho thấm rồi đổ nồi nước chua vào. Có người sẽ cho thêm cà chua, thơm để đủ màu đủ vị. Nhưng má thích đơn giản và muốn giữ lại hương vị mộc mạc của lá me nên chỉ dùng duy nhất nguyên liệu này. Cách nào cũng được, miễn sao thành quả cuối cùng là một tô canh chua lá me non thơm phức, hấp dẫn.
Tô canh chua lá me thanh mát. Ảnh: Việt An
Xới chén cơm trắng, chan muỗng canh vào. Vị chua mát, dịu nhẹ của lá me quyện với cá cơm tươi săn, pha thêm một xíu vị cay cay tê tê của ớt khiến ai nấy đều hít hà mãi. Mấy đứa nhỏ bây giờ đã lên chức bố mẹ, nhưng vẫn thích quơ tay bứt đọt lá me non, rồi chờ má về nấu bữa canh chua ngọt ngào vị quê hương.
