Dông nướng muối ớt, dông làm chả, dông xào củ hành… món nào nhắc đến cũng nghe “đổ mồ hôi” trên lưỡi. Nhưng để chép miệng, hít hà tiếc nuối ngay cả khi bụng đã no kềnh chống đũa, với tôi, chắc chỉ có gỏi dông.
Mỗi dịp giỗ ngoại được về quê, điều thích thú nhất của tôi là được xem dì tôi, đầu bếp số một trong nhà, trổ tài làm món gỏi thần sầu.
Dông cát con nào con nấy mập ú, thoăn thoắt tay dì trụng qua nước sôi một lần, rồi nhanh chóng vớt ra tuột sạch da đất. Lớp da bao bên ngoài này dính rất sát. Tuột không nhanh sẽ phải nhúng đi nhúng lại nước sôi nhiều lần. Dì kỵ nhất việc này. “Vừa mất thời gian, vừa nhão thịt, mất ngon!”. Miệng nói, tay dì đưa liên tục trên mình những con dông làm chúng dần sạch bong, trắng nõn.
Dông qua trụng nước, l.ột d.a đất, thịt như căng cứng. Chỉ bấm nhẹ tay dưới bụng đã lấy ra được hết bộ lòng. Dì lấy rất khéo nên không bao giờ để dây bẩn ra thịt, không cần phải rửa lại bằng nước.
Tôi thường được giao “nhiệm vụ trọng đại” là thêm than vào bếp lò, quạt lửa. Lửa đỏ lừ, sắt lại những mình dông vừa đặt lên vỉ nướng. Lửa lấy lại màu rám hồng cho những cái đuôi dài lòng thòng thõng xuống, quét cả lên nền gạch.
Tiếp liền sau quá trình nhàn nhã “sưởi ấm” của dông trên lửa là tiếng thớt khua. Thật ra nên gọi là tiếng dao. Con dao đen, mài bằng cục đá bụi phủ bao nhiêu lớp ánh xanh lên kỳ lạ. Không hiểu nhờ đá, nhờ mặt thớt gỗ hay nhờ người vẫn ngồi bên thớt là dì tôi mà âm thanh tiếng dao cứ như một bản nhạc có đủ nốt trầm, nốt bổng.
Dì dừng tay dao. Cái đuôi dông tôi bỏ thêm lên thớt cũng đã hòa đâu đó trong những mảng thịt băm đều.
Rổ lá me, lá xoài non, lá xào dông chị tôi vừa hái xuống được hai ba người xúm lại. Lại vang lên tiếp bản nhạc hòa âm của dao, thớt và bàn tay, nghe được cả tiếng nhựa lá ứa ra, quyện vào nhau đặc sít trên mặt thớt. Đổ lên những đặc sít ấy tô thịt dông băm ngọt lừ, dì tôi hoàn thành phần kết cho bản nhạc đầy hương vị. Trước mắt tôi, giờ là chiếc thau nhôm với món ăn kỳ công mà cũng rất dân dã: Gỏi dông!
Không đợi được dì trộ̣n xong thau gỏi, tôi nhón một ít đưa lên đầu lưỡi. Một vị thơm nồng mà ngọt dịu xộc lên. Tôi không phân biệt được đâu là vị thịt, đâu là lá, đâu là vị những trái chanh tươi chị tôi mới vắt. Bỗng ước có ai đó bên cạnh lúc này, để mời nếm tí gỏi dông giữa quyện quẩn mùi khói bếp. Để biết đâu được nghe câu nói vẩn lên chút gì đó trong lòng. “Người xứ em thấy ghiền quá. Ghiền hệt gỏi dông!”.
Hương vị quê hương: Cá trèn bầu nhiều chuyện trớt môi
Cá trèn là giống cá da trơn bắt nguồn từ châu Á, xuất hiện ở nhiều nơi như Ấn Độ, Bangladesh, Pakistan, Campuchia, Việt Nam… Loài cá này có 3 loại: cá trèn bầu, cá trèn răng, cá trèn kết.
Trong đó, cá trèn bầu được tìm thấy rất nhiều ở Biển Hồ (Campuchia) và đồng bằng sông Cửu Long.
Hình dáng cá trèn bầu rất dễ nhận biết, thân khá dài, dẹp, đầu ngắn, màu hồng xanh. Cá có đôi râu mọc ở hàm trên và hàm dưới, vây đuôi của chúng chẻ sâu giống hình chữ V, bụng phệ, nên được gọi là trèn bầu. Đây là loài có tập tính di cư sinh sản, mùa g.iao p.hối của cá trèn thường rơi vào mùa mưa, từ đầu tháng 6 đến cuối tháng 8.
Cá trèn bầu chiên giòn NGUYỄN THANH VŨ
Cá trèn bầu được xem là nhánh cá có thịt ngon nhất trong 3 loại kể trên. Hằng năm, cứ theo mùa nước lũ trên dòng Mê Kông hào sảng, đám cá trèn bầu nối đuôi nhau về hạ nguồn sông Cửu Long rong chơi. Trong đó, một số con có cảm tình với nơi đây nên quyết ở lại sinh sôi nảy nở. Chính vì lẽ đó, cá trèn bầu rất hiếm, không phải lúc nào cũng có, giá thị trường dao động từ 150.000 – 200.000 đồng/kg. Hiện nay, người ta đã gây giống nuôi bè được loài cá này nhưng thịt của chúng không ngon bằng tự nhiên.
Dân gian có câu ca dao: “Cá lưỡi trâu sầu ai méo miệng/Cá trèn bầu nhiều chuyện trớt môi” để ví von về cái miệng ngộ nghĩnh của loài cá này. Cá trèn bầu làm món nào cũng ngon, cũng béo, ngọt. Bạn có thể kho tiêu kẹo dùng với cơm và rau sống. Hay thi thoảng đổi món nấu canh chua lá me, cơm mẻ, hầm sả, nấu măng. Những ngày mưa lạnh, có thể làm một nồi lẩu cá nóng hổi. Ngoài ra, đem chiên cá trèn bầu dùng với cơm và nước tương tỏi ớt cũng ngon lắm. Khi ăn những món kể trên thấy ngán, bà con miền Tây Nam bộ chuyển qua ủ mắm cho lạ miệng, dùng lâu…
Cá trèn nói chung rất bổ dưỡng cho sức khỏe, ngoài các protein tốt cho tim mạch, còn chứa các vitamin thiết yếu như vitamin A, D…
