Không chỉ là những gánh hàng xôi theo các bà, các chị mỗi góc phố buổi sáng, xôi truyền thống Hà Nội được nâng tầm lên thành thứ văn hóa ẩm thực mang tinh hoa, hồn cốt Hà thành. Những hàng xôi qua hàng thập kỷ vẫn vẹn nguyên hương vị thuở đầu…
Không ăn xôi chè Bà Thìn là chưa thưởng thức hết mùa thu Hà Nội
Giữa lòng phố cổ Hà Nội, xôi chè Bà Thìn tồn tại như một nhân chứng sống của Thủ đô, đi qua dòng thời gian của đất này cả gần thế kỷ. Hàng xôi chè ăn từ những ngày tấm bé, đến khi thành gia lập thất vun vầy với gia đình, nhiều người vẫn không quên được hương vị ngọt ngào, dịu nhẹ mỗi độ vào đầu thu.
Các món ăn truyền thống đều rất được lòng thực khách
Anh Nguyễn Văn Thành (Hàng Bông, Hà Nội) chia sẻ quán xôi chè trong ký ức của mình: “Ngày còn nhỏ, tôi được mẹ dẫn đến ăn chè đỗ đen, tào phớ ở đây. Thời đấy ăn được cốc chè ngọt mát lạnh, húp cạn sạch nước sung sướng lắm. Bây giờ nhiều quán chè hiện đại vẫn không thể nào qua được hương vị xôi chè truyền thống, lại đến lúc tôi đưa thế hệ sau của mình đến thưởng thức những cốc chè, bát xôi ngon lành để các con còn biết có một nơi từng gắn bó với t.uổi thơ qúy giá như thế”.
Quả thật, hàng xôi chè bên góc phố Bát Đàn ấy vẫn lặng lẽ qua tháng năm, chứng kiến sự trưởng thành, lớn lên của bao thế hệ người, gói gém từng chút một t.uổi thơ của họ giữ lại trong vị xôi chè. Nói là quán xôi chè, thực chất quán Bà Thìn lại thiên về các món chè nhiều hơn. Thực đơn của quán có đủ các loại chè như: chè đỗ đen, chè đậu đỏ, chè thập cẩm, chè sen,…điểm chung tất cả đều là chè truyền thống nhưng cách chế biến vốn rất cầu kỳ, tinh tế.
Thứ ẩm thực ăn vào đầu đông se lạnh rất ấm bụng
Ngon và nức tiếng nhất của quán có lẽ chính là bát xôi chè nóng hổi ăn vào ngày đầu đông se lạnh hay trong tiết thu phảng phát gió heo may. Hạt xôi mẩy, xôi vò thơm ngon hòa quyện cùng vị ngọt đậm đà của chè, nhất là thứ xôi chè hoa cau đã khiến bao người thật sự “gục ngã” trước hương thu Hà Nội. Trong mỗi bát chè, phần nước cốt trong thanh, ngọt dịu được thêm một vài bông hoa nhài nhỏ làm hương thơm bát xôi chè cứ thế vương vấn mãi trong ký ức người ăn.
Một ký giả nước ngoài khi đến Hà Nội ăn thử xôi chè Bà Thìn từng tấm tắc: “Một bát chè ấm nóng nức tiếng là sự kết hợp giữa xôi vò – loại xôi đặc biệt mà mỗi hạt nếp hạt nào hạt nấy đều mẩy thơm và được phủ một lớp đậu xanh xát mềm mịn vàng ươm. Thứ xôi chè ấy dù ăn nóng hay ăn nguội đều giữ nguyên độ dẻo, thơm bùi của xôi nếp dùng chung với chè”.
Mùa đông đừng quên ghé quán xôi chè Bà Thìn
Khách đến quán ăn không sợ không hợp khẩu vị, chỉ sợ không thể mua được bát xôi chè để thưởng thức bởi khách ở quán lúc nào cũng đông nghịt. Nằm trên góc phố cổ mà giá mỗi cốc chè, bát xôi cũng chỉ loanh quanh 15.000 – 30.000 đồng, bao lâu nay vẫn thế, mà cũng vì thế mà được lòng bao người Hà Nội. Gần 100 năm tồn tại, xôi chè Bà Thìn vẫn là thứ ẩm thực đặc sắc mang phong vị phố cổ, phong vị thanh lịch của người Hà Nội xưa, ẩn chứa nét tinh tế, tinh hoa bao đời.
Xôi sắn “ông bà già” – Thức quà qúy của thời gian
Cái tên xôi sắn “ông bà già” được nhiều thực khách quen của quán gọi khi nói về hàng xôi nổi tiếng trên phố Ngô Sĩ Liên. Không bán buổi sáng, cũng không phải gánh xôi khuya, hàng xôi sắn “ông bà già” lại chỉ bán vào khung giờ chiều từ 3 – 6 giờ. Cũng thật lạ lùng, nói là hàng xôi nhưng thật ra cũng chỉ là một nồi đồ xôi đơn sơ đặt trên chiếc bàn gỗ bên vỉa hè, trên bàn có thêm các hộp đựng các phần ăn kèm, thế mà hôm nào cũng thoáng 2 – 3 tiếng là hết hàng.
Phần xôi sắn ngon lành
Nói về xôi sắn Hà Nội, chuyên gia ẩm thực Việt Nguyễn cho biết: “Đây vốn là món từ xưa cũ lắm rồi ở Hà Nội. Trong mỗi phần xôi đều có thêm mỡ hành thêm vào để món ăn thơm ngậy và dễ ăn hơn, thường chỉ cho hành lá thôi. Hành lá chiên đảo nhanh trong mỡ cho thơm, không được cho hành khô phi vào vì sẽ làm mất ngay mùi sắn của món ăn”.
Bà Lê Thị Kim đã bán xôi sắn hơn 20 năm nay
Chị Nguyễn Ngọc – khách mua xôi ở quán cho biết: “Mỗi gói xôi đơn giản chỉ 10.000 đồng nhưng hương vị rất thơm ngon, mùi sắn béo ngậy ăn vào mỗi chiều làm ấm bụng hơn. Khi độ đầu đông, mỗi lần đi làm về nếu mua được một gói xôi sắn thì không còn gì tuyệt hơn. Có điều hàng xôi của ông bà bán hết nhanh, qua muộn một lúc thôi là hết hàng”.
Xôi sắn tưởng chừng như đơn giản nhưng phải nghe tận “ông bà già” chủ quán kể mới biết cầu kỳ cỡ nào. Ông là Trần Ngọc Luân và bà là Lê Thị Kim, gánh hàng xôi này đã theo ông bà hơn 20 năm nay. Mỗi ngày, hai ông bà đều phải dậy từ 5 giờ sáng chuẩn bị đầy đủ tất cả các nguyên liệu. Công việc của ông bà thay phiên nhau là nạo vỏ sắn, ngâm nước muối 4-5 tiếng để sắn ra hết nhựa, không bị đắng. Sau đó, mỗi củ sắn sẽ được vớt ra để ráo, trộn thêm cùng một ít muối mịn rồi mới được đồ riêng tới chín. Đến giữa 11 – 12 giờ trưa, ông bà cùng trộn sắn và gạo nếp vào đồ tiếp để xôi dẻo, sắn bở, đợi đến chiều để bán hàng.
Xôi độn sắn – Món ăn gắn bó với đời sống của nhiều người Hà Nội
Bà Kim nhớ lại, những ngày còn vất vả cơm không đủ ăn, nhiều gia đình trong đó có cả bà đều độn cơm cùng các loại khoai sắn mì làm nên món ăn đặc trưng. Cuộc sống hiện đại, điều kiện kinh tế các gia đình cũng khá giả hơn, được thưởng thức nhiều loại xôi với hương vị lạ nhưng cũng là lúc nhiều người muốn tìm về hương vị truyền thống xưa cũ. Cũng vì thế, gánh hàng xôi sắn truyền thống ở Ngô Sĩ Liên đã trở thành dấu ấn riêng của phố Hà Nội.
Khám phá những gánh hàng xôi ngon nức tiếng, lâu đời nhất Hà Nội (1)
Xôi Hà Nội là thứ ẩm thực mang nét đẹp văn hóa truyền thống của đất Hà thành, không chỉ là thứ phong vị ẩm thực mà còn gắn bó mật thiết với đời sống người dân. Ở phố Hà Nội, có những gánh hàng xôi lâu đời, đi qua thập kỷ vẫn giữ được hương vị xôi xưa.
Gần 3 thập kỷ với gánh hàng xôi
“Xôi gia truyền Bà Thu” – cái tên trên chiếc biển hiệu màu đỏ đặt ngay đầu con ngõ nhỏ trên phố Thợ Nhuộm lâu nay là địa điểm quen thuộc với nhiều người. Một nồi trứng thịt kho, một chõ xôi ấm nóng và vài chiếc ghế xanh nằm rải trên vỉa hè, quán xôi này đã hằn in trong ký ức bao người dân Thủ đô gần 30 năm nay. Thực đơn đơn giản với các phần xôi trứng, thịt, giò chả và chỉ mở bán từ 6 – 10 giờ sáng nhưng quán xôi luôn tấp nập khách ăn. Bên vỉa hè, thưởng thức một bát xôi nóng hổi đầy ắp phần thịt kho trứng ăn kèm, thêm ly trà đá và ngắm nhìn phố xá Hà Nội cổ kính là những dư vị không thể nào quên được với các vị khách ruột của quán xôi Bà Thu.
Bát xôi đầy ắp phần ăn kèm, thịt mềm đậm đà
Nói là “gia truyền” bởi gánh hàng xôi này đã có từ những năm 1988. “Bà Thu” vốn là bà chủ của quán xôi này nay cũng đã không còn, gánh xôi truyền lại cho con gái bà là cô Vũ Phượng. Hiện nay, cô Phượng vẫn đều đặn dậy sớm chuẩn bị cho các suất xôi sáng, tiếp nối cái nghề và danh tiếng hàng xôi mà người mẹ của cô đã tạo dựng chục năm nay.
Cô Vũ Phượng chia sẻ: “Khách đến ăn xôi đa phần là khách quen cũ, có những người đến quen mua xôi từ lúc bé, đến nay qua nhiều năm người ta vẫn yêu thích hương vị xôi của mình. Hiện nay, tôi và anh trai thay mẹ tiếp tục giữ hương vị xôi truyền thống, mỗi ngày bán được 300 – 400 bát”.
Cô Phượng là truyền nhân của gánh xôi Bà Thu
Cô Phượng chia sẻ, hiện nay, nhiều hàng xôi hiện đại với đủ loại xôi, cầu kỳ cách chế biến nhưng gánh hàng xôi gia truyền của cô vẫn rất được lòng người dân Thủ đô. “Họ thích ăn xôi mỗi sáng, xôi là gạo nếp phải dẻo, phải thơm, phần nước chan thịt đậm đà là đủ no nê cho bữa sáng”.
Quả đúng vậy, không phải xôi xéo, xôi ngô hay thêm bất cứ nguyên liệu nào khác, xôi ở đây chỉ đơn thuần là phần xôi trắng, nhưng lạ lùng lại thơm và dẻo mịn đến mê mẩn. Thứ xôi trắng ấy được ăn kèm cùng phần nước thịt đậm đà, hương vị đặc trưng với độ béo, ngọt tự nhiên, thịt mềm, trứng lòng đào béo ngậy làm nên bát xôi thơm phức. Các phần dưa góp, chà bông,… thêm vào bát xôi cũng khiến hương vị tăng thêm sự hấp dẫn. Tất cả những phần nguyên liệu này đều được cô Phượng nấu từ 11 giờ đêm hôm trước để kịp bán hàng cho sáng hôm sau.
Nồi thịt kho mang hương vị đặc trưng riêng của quán
Sự thơm ngon của bát xôi Bà Thu còn được tạo nên nhờ bàn tay khéo léo xới xôi, thêm bớt các phần ăn kèm cho hợp lý rồi lại thoăn thoắt chan nước thịt. Nhanh nhẹn là vậy nhưng cũng có lúc cô Phượng làm không xuể bởi khách hàng đông. Những ngày cuối tuần, khách tới 400 – 500 lượt, cô làm không ngơi tay. “Nhiều người đứng chờ lâu quá nên phải mua về nhà ăn, ghế cũng không đủ mà ngồi”, cô Phượng hài hước chia sẻ.
Là khách quen của gánh hàng xôi Bà Thu gần chục năm nay, anh Đinh Đức Minh (Hai Bà Trưng, Hà Nội) cho biết: “Nhiều năm rồi hương vị xôi ở đây vẫn thế, vẫn là xôi trắng và thịt kho tàu đậm đà. Tôi đã ăn quán này quá quen thuộc rồi đến khi đổi sang địa chỉ mới vẫn thấy đây là nơi có vị xôi truyền thống hợp khẩu vị mình nhất”.
Gánh xôi đơn sơ bên ngõ nhỏ này bao năm nay vẫn thế, vẫn giữ lại được những thứ tinh túy nhất, đó là vị xôi xưa của Hà thành, đó là hương thơm của thứ xôi trắng “gia truyền” niú chân bao thế hệ người Hà Nội.
Hàng xôi quen cho người thích ăn khuya
Nếu xôi Bà Thu mở cửa vào buổi sáng, thì xôi Bà Sòn lại chỉ nhận khách từ 19 giờ tối. Vẫn là cách đặt tên chủ quán và thêm đại từ nhân xưng “bà” phía trước, hàng xôi Bà Sòn đã quen thuộc với người dân góc phố Cầu Gỗ gần 20 năm nay.
Quán xôi nhỏ, không biển hiệu nên rất dễ bỏ qua
Bà Sòn – chủ quán xôi năm nay đã ngoài 53 t.uổi, gương mặt sáng, đầu tóc hoa râm được búi gọn gàng, bàn tay thoăn thoắt lựa xôi cho khách. Không có không gian trong nhà cố định nhưng hàng xôi của bà gần như là một căn bếp thu nhỏ với đầy đủ đồ nghề như: bếp nấu, gas, chảo, rổ rá nguyên liệu… Bà Sòn ngồi chính giữa, quây lại bởi đủ thứ dụng cụ đồ nghề, chỉ cần khách đọc tên món là bàn tay lại mau lẹ lấy các phần tương ứng.
Chỉ hỏi nhanh một vài câu hỏi ngắn, với bà Sòn để trả lời ngay cũng rất khó bởi quán hàng dù nhỏ, ghế ngồi lúc có lúc không nhưng khách không lúc nào ngớt. Có khi phải khó khăn lắm mới tìm được đến địa chỉ xôi này bởi một chiếc biển hiệu cũng không có. “Làm có lúc nào ngơi tay, xôi cứ bán liên tục, có hôm bán đến tận 3 giờ sáng hôm sau mà khách vẫn mua không ngớt”, bà Sòn cho biết.
Phần xôi truyền thống này đã trở thành một phần trong nếp sinh hoạt của người dân
Với khách hàng quen ăn xôi khuya bà Sòn, từ hạt xôi tơi nhưng mềm dẻo, hạt ẩm, không nát cho đến nồi thịt kho với thứ nước dùng đậm đà, chả, miếng dưa góp,… tất cả mọi thứ đều được chuẩn bị chu đáo, kĩ càng. Có điều, để ăn được bát xôi bà Sòn cũng phải “hên xui” mấy bận, có khi lặn lội từ xa đến lại đột ngột thấy quán nghỉ bán, có khi quán mở lại xếp hàng cả tiếng đồng hồ mới ăn được. Dù thế, khách hàng vẫn rất thích hương vị của gánh xôi lâu đời này.
Nghe câu chuyện của những vị khách quen kể lại, có thời điểm quán tưởng như nghỉ bán hẳn vì mấy tháng trời không ai thấy bóng dáng bà Sòn hay con cái bên hàng xôi, cả khu phố kháo nhau liên tục, nhốn nhào vì quá nhớ hương vị xôi xưa. Rồi gánh xôi cũng trở lại, người ta cũng hồ hởi kéo nhau đi ăn cho bằng được xôi Bà Sòn.
Quán xôi luôn trong tình trạng tập nập khách mua ăn
Những gánh hàng xôi xưa, dù biển hiệu đơn sơ hay thậm chí không có biển hiệu, dù thực đơn chỉ vài ba món nhưng chỉ thế cũng đủ khiến người Hà Nội mê mẩn, không được ăn sẽ thấy thiếu vắng nhường nào…
Mời qúy độc giả tiếp tục theo dõi phần 2!
