Hà Nội là một đô thị có lịch sử lâu đời, giàu có về truyền thống, giàu có về sản vật, và đặc biệt là giàu có về bản sắc văn hóa.
Và văn hóa ẩm thực Thăng Long – Hà Nội thực sự là một nét son của nơi đã và đang “lắng hồn núi sông ngàn năm”.
Gần nghìn năm t.uổi, từng là Kinh đô của nhiều triều đại, nếp sống của người Thăng Long – Hà Nội do đó có cốt cách riêng, tầm văn hóa cao hơn, trong đó tập quán, lề thói ăn uống… cũng được nhiều vùng trong cả nước công nhận là đáng làm theo, nếu có thêm điều kiện. Bên cạnh lối ẩm thực cầu kỳ mang tính cung đình, nặng về lễ nghi lại có lối ẩm thực rất bình dân, dung dị, đơn giản. Có “ẩm thực sang trọng” lại có “ẩm thực vỉa hè”; ngoài mấy bữa chính thì Hà Nội là nơi có nhiều món quà ngon ít nơi sánh được.
Phở Hà Nội
Văn hóa ẩm thực của người Hà Nội trước hết ở chỗ tinh sành, “quý hồ tinh bất quý hồ đa”, thanh cảnh, ngon và lành, sạch sẽ, chế biến tinh vi với nghệ thuật cao, món nào ra món ấy, đầy đủ gia vị để mỗi món mang một đặc trưng riêng biệt. Không thể kể hết những cách ăn của người Hà Nội đã quen với cách ăn thanh lịch. Mùa nào thức ấy, giờ nào món ấy. Tháng ba ăn bánh trôi bánh chay, tháng tám ăn bánh trung thu, tháng năm làm rượu nếp, mùa thu ăn cốm với hồng hoặc chuối trứng cuốc…
Bánh trôi, bánh chay
Buổi sáng là bánh cuốn Thanh Trì, xôi lúa Hoàng Mai, tối mới ăn lục tào xá, đêm ăn lạp xưởng, trưa ăn bún chả… Những món ăn Hà Nội chẳng phải là cao lương mỹ vị gì, chỉ là những món dân dã gợi nhớ hương vị Hà Nội mà những người xa Hà Nội chẳng thể nào quên.
Ẩm thực Hà Nội được nhắc đến nhiều trong thơ ca, các nhà văn, nhà báo như Phạm Đình Hổ, Cao Bá Quát, Vũ Bằng, Nguyễn Tuân, Thạch Lam, Băng Sơn, Mai Khôi… Có thể kể ra đây một loạt các đặc sản ẩm thực Hà Nội qua những câu ca dao, tục ngữ truyền khẩu: bánh trôi làng Gạ, bún làng Sùi và làng Tứ Kỳ, cá rô đầm Sét, sâm cầm Hồ Tây, cam Canh, bưởi Diễn, chuối Sù, cà Láng, bánh cuốn Thanh Trì, bánh dày làng Kẻ, bánh tẻ làng So, bánh đúc Đơ Bùi, tương làng Sủi, giò Chèm, nem Vẽ…
Chả cá Lã Vọng
Riêng các món quà thì Hà Nội đã nâng nghệ thuật ăn uống lên cao nhiều bậc. Nói đến phở, người ta nghĩ ngay đến phở Bắc, mà phở Bắc thì không đâu bằng phở Hà Nội.. Hễ cứ trông thấy người Hà Nội ăn phở thì đố ai mà ngưng lại được cái sự phải… ăn theo.
Bánh cuốn Thanh Trì làm Thạch Lam phải ví nó như mảng lụa, mát rượi đầu lưỡi. Bún ốc là món kỳ lạ của Hà Nội, có món nóng, món nguội, có món chua hương dấm bỗng, có món mà Thạch Lam thấy mấy cô gái ăn nó, nước mắt ròng ròng vì cay vì chua, ông nhận xét những giọt nước mắt này còn chân thật hơn cả những giọt lệ tình. Ngoài chuyện ăn thì người Hà Nội uống cũng rất cẩn thận, chu đáo.
Nhiều gia đình Hà Nội ngày Tết không thể thiếu cái vị thơm dịu, ngọt mát của chén trà sen, đó là thứ trà được ướp hương của hoa sen Hồ Tây rất cầu kỳ. Nhà hàng chả cá Lã Vọng đã như một thương hiệu được nhiều người trong và ngoài nước biết đến.
Cái món ăn độc đáo này có từ cuối thế kỷ 19, theo truyền lại thì món nổi tiếng này thuộc chi họ Đoàn ở phố Hàng Sơn, Hà Nội, đến khi tiếng tăm vang dội của chả cá Lã Vọng mà đã đổi tên phố Hàng Sơn thành phố Chả Cá. Mâm cỗ ở Hà Nội các món ăn đều được chế biến một cách rất cầu kỳ, tinh vi mang tính nghệ thuật, có khi phải là các đầu bếp trở thành nghệ nhân ẩm thực như nghệ nhân Đinh Bá Châu, Ánh Tuyết… thực hiện.
Cách ăn của người Hà Nội xưa rất tinh tế, cầu kỳ, một bữa cỗ thường có nhiều món nhưng mỗi món không nhiều. Các cụ quan niệm thưởng thức món ăn chứ không phải ăn để lấy no. Mỗi món ăn được làm tỉ mỉ, cẩn thận vì thế khi thưởng thức cũng là lối nhâm nhi, từ tốn từng miếng nhỏ, cảm nhận từ đầu lưỡi để tận hưởng đến tận cùng những hương vị chứa đựng trong mỗi món ăn. Như vậy, chúng ta đã có một Việt Nam “nghìn năm văn hiến”, có một Hà Nội “nghìn năm văn vật” thì tại sao lại không có – và thật ra là bao hàm trong đó – một Di sản văn hóa ẩm thực Việt Nam – ẩm thực Hà Nội.
Mặc kệ giá cả tăng, những quán phở này giữ giá chỉ 25.000 đồng/bát mà vẫn thơm ngon
Phở Hà Nội đã trở thành một nét văn hóa truyền thống, một tinh hoa văn hóa ẩm thực không thể thiếu trong đời sống của người dân.
Mặc kệ những biến động thị trường, vật giá tăng chóng mặt, những quán phở truyền thống này vẫn giữ mức giá 25.000 đồng cùng hương vị phở truyền thống thơm ngon.
Phở ngõ 431 Vĩnh Hưng – Gần trường Kinh doanh Công nghệ
Ở Hà Nội không thiếu những quán phở truyền thống nhiều năm vẫn giữ mức giá như thế. Những khu vực gần các trường đại học, nơi tập trung nhiều sinh viên hay người lao động đều có những quán ăn bình dân với mức giá cũng rất bình dân. Vì vậy, tìm được một bát phở giá 25.000 đồng ở đây không hề khó.
Bát phở thơm ngon, đầy đặn
Nằm ngay con ngõ 431 đường Vĩnh Hưng, gần trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ, quán phở bò với phần biển hiệu vàng nằm nổi bật giữa con ngõ nhỏ. Ít ai biết, dù không gian khá rộng rãi, mỗi bát phở ở đây chỉ có giá 25.000 đồng. Anh Hưng Hà (chủ quán phở) cho biết: “Vì bán chủ yếu cho sinh viên nên cũng không thể lấy giá cao hơn được. Mỗi bát phở chỉ lãi 2.000 – 3.000 đồng thôi chứ cũng không thể bán giá cao”.
Bán ở đây gần chục năm nay, chứng kiến bao sự thay đổi của cuộc sống, trong thời buổi vật giá tăng cao, lít xăng cũng phải cân đo đong đếm, quả thật một bát phở 25.000 làm cho những người yêu phở Hà Nội thấy ấm lòng hơn.
Dù giữ mức giá 25.000 đồng, hương vị của bát phở vẫn vẹn nguyên sự đậm đà, thơm ngon truyền thống. Đặc biệt, ngoài bánh phở mềm, phần thịt bò tái tươi ngon, nếu khách có yêu cầu anh chủ quán sẽ thêm phần nước béo trong mỗi bát phở để hương vị thêm đậm đà hơn. Nhờ hương vị thơm ngon ấy, không chỉ sinh viên mà đây cũng là quán phở yêu thích của nhiều người dân lao động. Ông Kỳ Nam (khách ăn tại quán) là bảo vệ cho một cửa hàng thời trang gần khu vực này cho biết:
“Mỗi sáng đều qua đây ăn phở vì giá cả rẻ mà hương vị vẫn ngon như những hàng phở đắt t.iền khác. Ở đây có phần thịt bò và nước dùng béo cực thơm ngon mà không phải hàng quán nào cũng có được”. Quán phở này thường mở bán buổi sáng, có thời điểm đông khách chỉ cần 2 – 3 tiếng sẽ hết hàng.
Phở bò cô Vân – 12A Lý Nam Đế
Ngoài những khu vực sinh viên, ngay trong lòng phố cổ vẫn rất dễ tìm được những địa chỉ phở chỉ với giá 25.000 đồng. Quán phở bò Cô Vân nằm trên đường Lý Nam Đế là một trong số những quán ăn đó. Quán ăn không có không gian trong nhà mà tận dụng một góc của con phố với khoảng 5 – 6 chiếc bàn. Dù là quán ăn lề đường, không gian quán vẫn rất sạch sẽ, gọn gàng, các phần nguyên liệu, hộp gia vị được cô chuẩn bị sạch sẽ, ngăn nắp chờ khách hàng đến thưởng thức.
Bát phở bò thơm ngon đúng điệu của người Hà Nội
Điểm đặc biệt nhất của phở Cô Vân đó là phần bánh phở đầy ắp, trắng, sợi phở dai ăn cùng miếng quẩy giòn, khi nhúng vào bát phở vẫn giữ được độ giòn thơm ngon. Nước dùng đầy đặn, phần thịt thái vừa đủ, vừa nạc vừa mỡ làm cho bát phở trở nên vừa vặn hơn. Với những thực khách gần đây, quán phở này trở thành địa chỉ ăn sáng quen thuộc cho cả gia đình. Chị Minh Ngọc (khách ăn tại quán) cho biết: “Nước dùng đậm đà, có vị ngọt từ xương, bánh phở mềm đầy đặn. Nhìn chung một bát phở với mức giá 25.000 đồng trong thời buổi hiện nay là điều quá hiếm hoi”.
Quán chỉ mở bán từ 6 giờ sáng đến 11 giờ trưa, hầu hết đều phục vụ dân phố cổ. Nếu không phải là người bản địa dẫn đường, chắc chắn khách du lịch sẽ không thể tìm được những không gian quán như thế này.
Phở bò trung tâm phố cổ
Một quán phở khác nằm trên con phố Hàng Bún cũng giữ mức giá cho một bát phở bò chín là 25.000 đồng. Đây là quán của hai cô chú cao t.uổi, cũng tận dụng không gian ngõ nhỏ để làm quán phở. Điều đặc biệt, quán phở ngõ này đã mở bán được hơn 30 năm nay. Chủ quán phở cho biết: “Vì không phải thuê mặt bằng, tận dụng ngõ trong xóm nên toàn bán cho người lao động, xe ôm,… với mức giá 25.000 đồng. Bán cao hơn thì không có ai đến ăn”. Cũng theo cô, mỗi ngày cô bán khoảng 45 – 50kg phở.
Với mức giá 25.000 đồng, những quán phở trong ngõ nhỏ được nhiều người dân yêu thích
Dù giữ mức giá bình dân, bát phở của quán cũng rất đầy đặn, thơm ngon không kém cạnh gì những hàng phở có giá 50.000 đồng. Mỗi bát phở với phần nước dùng thơm phức, thịt bò chín mềm hòa quyện vào nhau đậm đà. Đặc biệt, cô chủ thường thêm rất nhiều phần hành lá, hành tây vào bát phở để làm dậy mùi thơm ngon của món ăn.
Phở Vân số 50 Hàn Thuyên
Cô Vân là vốn là cán bộ về hưu, chuyển sang nghề bán phở. Với cô, phở không chỉ là một cái nghề mà còn là nét truyền thống, tinh hoa ẩm thực của Thủ đô. Người Hà Nội nếu không biết ăn phở thì chưa phải là người biết trải nghiệm ẩm thực. Cô Vân chia sẻ: “Bán như thế này chỉ ăn lãi tình cảm. Mình bán giữ nguyên giá như thế thì khách lúc nào cũng muốn quay lại với cửa hàng. Dù mình không có cửa hàng sang trọng gì người ta vẫn yêu thích hương vị phở truyền thống”.
Bát phở nhỏ những đủ no nê cho cả bữa sáng
Mỗi sáng, quán phở nhỏ của cô lại tất bật chuẩn bị đồ mở hàng. Khách vào ra quán liên tục, có thời điểm cô làm không thể ngớt tay. Cô cho biết, giữa bao nhiêu hàng quán ngoài kia, mọi người vẫn yêu thích bát phở truyền thống của mình là điều quý giá.
