Lai Châu là tỉnh có nhiều cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, khơi nguồn cảm hứng cho những người thích sự mới lạ. Nơi đây còn có văn hóa đặc sắc trong phong tục tập quán và ẩm thực phong phú. Đến với Lai Châu là đến với nơi có những món ăn đậm đà hương vị của núi rừng, khiến thực khách lưu luyến, khó quên.
Nói đến ẩm thực Lai Châu chắc hẳn ai cũng sẽ nhớ đến món thịt sấy gác bếp, cá nướng, lạp sườn, thắng cố, xôi nhiều màu… Lai Châu có 20 dân tộc thì mỗi dân tộc có cách chế biến món ăn riêng, nhưng điều đặc biệt ở mỗi món ăn đều có sử dụng những gia vị đặc trưng từ mắc khén, hạt dổi, thảo quả, xả, ớt, gừng, húng, quế, hồi… Với cách sử dụng gia vị tài tình, tinh tế đã làm cho các món ăn mang hương vị riêng có và độc đáo, khiến cho những ai thưởng thức đều cảm thấy như đang nếm tất cả hương vị của núi rừng.
Không chỉ biết sử dụng các gia vị từ núi rừng, các món ăn ở Lai Châu nổi tiếng ngon bởi đều được lựa chọn nguyên liệu một cách kỹ lưỡng. Từ kinh nghiệm của mình, người dân nơi đây thường chọn lựa từ những nguyên liệu sạch, những con vật được nuôi thả tự nhiên nên thường có vị ngọt, thơm đến ngây ngất.
Thịt trâu gác bếp (hay còn gọi là thịt trâu sấy) là món ăn được người dân Lai Châu rất ưa chuộng trong các mâm cỗ thường ngày và trong mỗi dịp Lễ, Tết.
Cũng là món cá nướng, nhưng món cá nướng của người Thái Lai Châu hấp dẫn bởi cách tẩm ướp cầu kỳ với các loại gia vị đặc trưng. Ngoài những gia vị không thể thiếu trong quá trình tẩm ướp như muối, mì chính, bột canh thì món ăn này sử dụng các loại rau gia vị như hành củ, hành lá, rau húng, sả, ớt… và đặc biệt là phải có mắc khén.
Món lạp sườn (hay còn gọi là lạp xưởng, xúc xích). Đây là món ăn khá tiện lợi vì chỉ cần rán lại hoặc cho vào lò vi sóng vài phút là có thể có ngay một đĩa lạp sườn thơm, ngậy.
Đến Lai Châu, du khách không thể bỏ qua món thắng cố ngựa. Nguyên liệu chính là thịt, nội tạng của ngựa và các loại gia vị chính như gừng, sả, mắc khén, hoa hồi, thảo quả… Đây là món ăn được các đấng mày râu khá ưa chuộng. Nếu bạn đến Lai Châu đừng quên đến chợ đêm San Thàng (thành phố Lai Châu) để cảm nhận độ ngon của món ăn này.
Món nộm bì trâu là món ăn độc đáo và riêng có của người Thái Lai Châu. Nhờ tài năng chế biến mà món bì trâu vốn dĩ dai và khó ăn lại trở lên giòn, ngon và hấp dẫn.
Món gà mọ với nguyên liệu chính là thịt gà và hoa chuối rừng kết hợp với chút muối, mì chính, ớt, mắc khén, rau thơm cắt nhỏ và bột gạo… Vị ngọt, mềm của thịt gà kết hợp cùng vị chát của hoa chuối, cay, thơm của ớt và các loại gia vị đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt cho món gà mọ.
Người Thái ở Lai Châu rất tài tình trong chế biến món ăn. Chính vì vậy một loại hoa đắng ngắt như hoa đu đủ bị nhiều người bỏ đi lại có thể trở thành món nộm lạ miệng. Nộm hoa đu đủ với rau sắn và cà rừng là món ăn dân giã nhưng rất ngon và hấp dẫn.
Thịt ngựa được người Lai Châu sử dụng chế biến khá nhiều món ăn. Khi thì được sử dụng để làm thịt sấy, làm món thắng cố, hay chỉ ướp với gừng để xào cũng cảm nhận được độ ngọt, thơm ngon. Món thịt ngựa xào hoa gừng thể hiện sự sáng tạo trong cách chế biến của người Lai Châu.
Thịt lợn băm gói lá nướng của người Thái rất đơn giản. Nguyên liệu chỉ là phần thịt vai có cả nạc và mỡ, kết hợp với các gia vị đặc trưng, rau thơm. Khi được nướng trên than hồng thơm phức thì ăn một lần là ấn tượng.
Món cào cào rang lá chanh có hương vị thơm lừng, giòn ngon, hấp dẫn, bạn hãy thử một lần và cảm nhận hương vị món ăn đồng quê này.
Món sâu chít rang với lá chanh ngoài là một món nhậu bùi ngậy và nhiều chất bổ dưỡng. Còn gì thú vị hơn khi được ngồi bên bếp lửa bập bùng trong tiết trời Tây Bắc se lạnh, thưởng thức những món ăn từ sâu chít, nhấp thử một chén rượu sâu chít thơm ngọt, cay tê đầu lưỡi.
Đến với Lai Châu, du khách sẽ bị cuốn hút bởi món xôi nhiều màu sắc. Không chỉ đẹp mắt, mà còn có hương vị độc đáo, dễ dàng quyến rũ bất kỳ thực khách nào.
Đến với cùng đất Lai Châu, du khách cũng sẽ được thưởng thức nhiều món ăn được chế biến cầu kỳ, tinh tế và hấp dẫn. Nhiều thực khách ăn xong nhớ mãi và mong muốn được quay trở lại để thưởng thức thêm một lần nữa những hương vị của núi rừng.
Rau sắn chua Phú Thọ – Đặc sản ẩm thực hương vị quê hương đất Tổ
Phú Thọ – cội nguồn của dân tộc Việt Nam là nơi sản sinh ra nhiều đặc sản hấp dẫn, ai lỡ nếm một lần rồi cứ bâng khuâng nhớ mãi. Nhắc đến củ sắn, nhiều người thường chỉ nghĩ tới những món ăn được chế biến từ củ sắn như sắn nướng, sắn luộc mà không biết rằng lá sắn cũng ăn rất ngon.
Cây sắn còn được gọi là cây khoai mì là loại cây lương thực, có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới. Ở Việt Nam, cây sắn được trồng nhiều nơi nhất là các tỉnh Bắc Bộ. Cây sắn không chỉ trồng để lấy củ mà ngọn, lá còn được dùng làm rau ăn rất ngon và sạch.
Chẳng biết từ khi nào người Phú Thọ nghĩ ra cách muối chua ngọn rau sắn để chế biến thành các món ăn. Có lẽ xuất phát từ những năm đói khổ, thiếu thốn nhiều bề thời chiến nên người Phú Thọ phải dùng ngọn rau sắn để bổ sung cho bữa ăn. Và ngày nay, rau sắn đã trở thành món ăn quen thuộc trong cuộc sống hàng ngày, trở thành món đặc sản nổi tiếng của người dân Phú Thọ.
Rau sắn không phải là món ăn cao lương mỹ vị, càng không màu mè coi trọng hình thức, nhưng lại đòi hỏi ở người chế biến phải rất cầu kì. Từ khâu lựa chọn rau sắn đã không hề đơn giản, không phải sắn nào cũng có thể hái lá ăn được, rau sắn dùng để muối cũng như dùng để ăn tốt nhất phải là rau sắn nếp (hay còn gọi là sắn ta), có lá màu xanh, củ dùng để luộc ăn. Còn loại sắn Tàu lùn, hay còn gọi là sắn lá tre – vì lá của nó nhỏ và dài như lá tre, có màu tía thì nên hạn chế, vì loại này nhiều nhựa, chế biến không khéo ăn dễ bị say.
Một điểm đặc biệt là rau sắn để ăn chỉ hái ở bờ rào, hoặc ở các bụi sắn dâm trong vườn để chờ tới vụ trồng, vì ngọn rau sắn ở đây do được hái thường xuyên nên non và mềm hơn. Không bao giờ người ta hái rau sắn từ cây trồng trên bãi, trên nương để lấy củ – bởi như vậy cây sắn sẽ ít củ và củ sẽ cho ít tinh bột.
Món canh rau sắn chua chuẩn vị, phải lựa chọn những búp sắn non, to mập mạp còn nguyên lớp phấn mịn phía đầu chồi. Sau khi hái xong phải sơ chế qua rau sắn, giữ lại chừng 2, 3 cuống lá từ ngọn trở xuống. Nhặt rau xong phải rửa sạch và vò rau thật kỹ cho ra hết nhựa. Vò lá sắn là một công đoạn quan trọng để đem lại hương vị của món ăn, người vò phải khéo léo làm sao cho lá sắn mềm, sóng đều nguyên búp chứ không vụn thành từng đoạn. Vò xong rửa rau nhiều lần với nước cho tới khi nào nước không còn đục, tức là rau đã hết nhựa thì thôi. Sau khi vò, lá sắn được trộn với chút muối cho vị thêm đậm đà. Làm như vậy cũng giúp cho rau sắn nhanh chua hơn và có thể để lâu ngày không bị hỏng, bị nổi váng. Bởi thế, khi thêm muối cũng phải lựa sao cho rau không quá mặn, cũng không quá nhạt dễ nổi váng làm hỏng rau. Rau sắn sau khi đã trộn muối đem cho vào vại hoặc bình, để 4 đến 5 ngày ủ chua.
Tầm 5 đến 7 ngày là có thể mang rau sắn ra nấu canh được. Dưa sắn có thể ăn không với cơm hoặc chế biến cùng với các nguyên liệu khác như cá, chân giò, thịt, hoặc lạc. Chỉ cần vớt rau sắn ra vắt khô nước rồi bỏ vào nồi cùng với cá, nêm một chút gia vị, cho săm sắp nước rồi ninh nhừ là được. Canh rau sắn hầm càng nhừ càng ngon. Bởi khi đó vị béo, vị ngon, ngọt của chân giò, của cá sẽ ngấm vào rau sắn; còn vị chua từ rau sắn thấm sâu vào cá, làm hết mùi tanh của cá, làm cho miếng cá đượm mùi dưa, thơm ngon.
Bí kíp nhỏ khi nấu canh rau sắn là đừng nêm gia vị từ đầu, vì như thế dễ bị mặn, bởi rau sắn đã được muối tương đối vừa rồi, nên khi nấu lên rồi nêm nếm sẽ chuẩn hơn.
Nấu dưa với lạc hay chân giò, hoặc đem xào với tỏi, với thịt… cách chế biến nào cũng tạo ra những món ngon đặc biệt. Dưa sắn vẫn nguyên vị ngon, một chút ngái ngái, nồng nồng và vị chua thanh đậm đà, kết hợp với những nguyên liệu nấu cùng, làm cho món ăn hấp dẫn, khó quên.
Tuy rau sắn có bề ngoài nhìn không được đẹp mắt nhưng rất thơm ngon, ai đã thử cũng đều say mê và khó quên được món ăn đặc trưng này. Rau sắn còn là chất xúc tác cho nỗi nhớ quê của những người con Phú Thọ xa quê, là những điều dung dị và yêu thương nhất của mảnh đất này.
Những ai đã gắn bó, đó có thể là mùi hương gợi nhớ, gợi thèm, đó là những kỉ niệm xưa cũ thật đẹp, tô đậm nét văn hóa ẩm thực của người dân quê hương Phú Thọ.
Với mỗi người dân Phú Thọ, rau sắn không chỉ là một món ăn, một đặc sản mà còn là cả biểu tượng quê hương. Từ bao đời nay, rau sắn đã trở thành món ăn quen thuộc trên mâm cơm của người dân vùng trung du Phú Thọ. Dù có đi bất cứ nơi đâu, xa quê hương đến mấy, những người con vùng đất Tổ đều nhớ tới bát canh chua rau sắn bình dị.
Không ít người có cơ hội thưởng thức, đã tâm đắc mà khen canh rau sắn chính là đặc sản số 1 của Phú Thọ. Nếu có dịp về thăm đất Tổ Hùng Vương, bạn đừng quên thưởng thức món ẩm thực Phú Thọ thú vị này và mua về làm quà cho người thân, bạn bè cùng thưởng thức. Đất Phú Thọ thắm tình, người Phú Thọ hiếu khách, “Đặc sản rau sắn chua” chính là món quà bình dị mang cái hồn mộc mạc của người đất Tổ dành tặng cho du khách thập phương mỗi chuyến ghé thăm.
