Nhắc đến bún chả là nhắc đến một món ăn quen thuộc với nhiều người, đặc biết với những ai sống và làm việc tại thủ đô.
Với những đặc trưng riêng về màu sắc, hương vị và cách chế biến khiến cho bún chả dễ đi vào lòng người. Sự quen thuộc khiến ít ai nghĩ rằng, bún chả Hà Thành chính là cội nguồn của văn hóa ẩm thực thủ đô.
Nguồn gốc và giá trị vốn có của bún chả
Không có một mốc chính xác để ghi lại lịch sử ra đời của bún chả. Chỉ biết rất lâu rồi, từ thế hệ này sang thế hệ khác của người Hà Nội vẫn quen thuộc với bún chả và coi đây là một món ăn không thể thiếu.
Bún chả không cao sang, nó đến với con người một cách bình dị nhưng lại ăn sâu trong tiềm thức của biết bao người. Bún chả có một hương vị rất riêng khiến cho bất kỳ ai đi xa cũng nhớ.
Bún chả nét ẩm thực tinh tế của đất Kinh kỳ
Chẳng thế mà bún chả trở thành nét đẹp văn hóa đi vào trang sách đầy chất thơ. Bún chả đi đến đâu là mùi thơm lan toả đến đấy. Hương thơm này cũng được nhắc đến trong tác phẩm “Những năm tháng ấy” của Vũ Ngọc Phan: “Hàng bún chả đỗ đâu là thơm nức ở đó, cô hàng bún chả quạt chả trên than hồng đựng trong cái hộp sắt tây, chả cháy xèo xèo, khói bay nghi ngút. Có ba xu hoặc năm xu là đã được ăn bún chả thơm ngon, nhà làm thì tốn hơn và kềnh càng lắm”.
Trong quyển “Hà Nội băm sáu phố phường”, Thạch Lam cũng không quên tả về cái ngon khó cưỡng của bún chả:
“…Có một ông đồ cuồng chữ ở nhà quê, một hôm khăn gói lên Hà Nội đã ứng khẩu đọc hai câu thơ khi ngửi thấy mùi khói chả:
Ngàn năm bửu vật đất Thăng Long.
Bún chả là đây có phải không?…”
Bún chả nét ẩm thực tinh tế của đất Kinh kỳ
Bún chả bao gồm 3 phần chính là nước chấm, chả nướng và bún. Một suất bún chả có ngon hay không được quyết định phần lớn bởi nước chấm. Nước chấm bún chả được pha đầy đủ chua, cay, mặn, ngọt với mắm, giấm, đường, tỏi, ớt cùng lượng phù hợp tùy vào người pha chế, trong bát nước chấm luôn có thêm nộm gồm đu đủ xanh, cà rốt hay nhiều nơi có cả giá đỗ.
Chả nướng có 2 loại là chả miếng và chả viên, thường thì chả miếng sẽ được làm từ thịt ba chỉ để thịt có độ mềm và ngọt nhất định, chả viên được nặn thành khối tròn, tẩm ướp và nướng dưới bếp than củi đỏ hồng. Bún trong bún chả hiện nay thường là bún rối, tuy nhiên theo truyền thống thì bún con mới được sử dụng nhiều hơn cả.
Bún chả nét ẩm thực tinh tế của đất Kinh kỳ
Tuy có thể ăn được vào bất kì lúc nào trong ngày, nhưng người Hà Nội thường ăn bún chả vào bữa trưa. Đặc điểm chọn thời gian thưởng thức này được coi là một trong những nét độc đáo trong “nghệ thuật ẩm thực” của đất kinh kỳ đã hình thành từ xa xưa. Việc ngồi trên những bộ bàn ghế nhựa ngoài vỉa hè, xì xụp đĩa bún trắng tinh, mềm mịn bên bát nước chấm ấm nóng dường như đã trở nên quá ư thường nhật với người Việt.
Hương vị riêng biệt chẳng thể lẫn vào đâu của bún chả Hà Nội
Hương vị đậm đà của thịt nướng được tẩm ướp cẩn thận còn phảng phất chút hương than hoa quyến rũ lạ kỳ, ăn kèm với bún cùng nhiều loại rau sống tươi mát và nước chấm chua ngọt, thơm ngon. Tất cả gắn kết với nhau tạo nên một tổng thể hài hòa xuất sắc, khiến người ta chỉ cần nếm thử một lần thì có lẽ chẳng thể nào quên.
Bún chả muốn ăn ngon thì cũng cần ăn đúng cách. Người thủ đô thường bảo rằng, ăn bún chả đúng điệu là phải ăn kèm nhiều loại rau xanh như xà lách, rau thơm, tía tô… Gắp một đũa bún rồi nhúng vào bát nước chấm đầy ắp thịt nướng, thêm cả rau sống rồi thưởng thức hương vị hài hòa lan tỏa đầy thú vị.
Bún chả nét ẩm thực tinh tế của đất Kinh kỳ
Không chỉ vang danh khắp đất nước mà bún chả còn khiến những du khách quốc tế mê say và không ngừng nhắc tới. Vào năm 2016, bữa tối bún chả của Tổng thống Mỹ Barack Obama và đầu bếp Anthony Bourdain ở Hà Nội đã tạo ra một “hiệu ứng phi thường”. Một nhân vật nổi danh trong giới chính trị, và một nhân vật nổi tiếng trong giới ẩm thực, hai tâm hồn ấy sẽ cùng gặp nhau bên món… bún chả Hà Nội. Hình ảnh người đàn ông quyền lực bậc nhất thế giới ngồi ghế nhựa, ăn bún chả, uống bia lạnh với chiếc sơ mi trắng đơn giản mà lịch lãm tại Việt Nam đã trở thành một trong những điểm nhấn gây được ấn tượng mạnh nhất trong lòng quần chúng suốt thời gian dài sau đó. Cho đến một thời gian sau, các tờ báo trong nước và quốc tế vẫn bàn luận về bữa ăn cũng như món bún chả bình dân nhưng có hương vị tuyệt vời ấy.
Bún chả đặc biệt theo cách của riêng mình, không quá phô trương nhưng đủ sức hấp dẫn từ chính sự đơn giản sẵn có. Trải qua nhiều thăng trầm lịch sử, bún chả vẫn giữ được hương vị đặc trưng, giữ vững được vị trí là một trong những món ăn quốc hồn quốc túy của ẩm thực Việt.
Bún chả vào sách nấu ăn Đại lễ Bạch kim của Nữ hoàng Anh
Món bún chả Hà Nội xuất hiện trong cuốn sách dạy nấu ăn mừng Đại lễ Bạch kim của Nữ hoàng Anh, đang phát hành trên Amazon.
Nhân dịp kỷ niệm 70 năm trị vì của Nữ hoàng Anh, 70 Đại sứ quán Anh trên toàn thế giới cùng sưu tầm những công thức món ăn được phục vụ trong các chuyến thăm của Hoàng gia Anh. Món bún chả với công thức của bếp trưởng Đỗ Thị Hải Lý tại Đại sứ quán Anh Hà Nội được đưa vào cuốn sách nấu ăn kỷ niệm Đại lễ Bạch kim của Nữ hoàng.
Món bún chả xuất hiện trong sách. Ảnh: Đại sứ quán Anh tại Việt Nam
Chia sẻ về món ăn này, Đại sứ Anh tại Việt Nam, Gareth Ward, viết trong cuốn sách: “Bún chả là niềm tự hào của ẩm thực Hà Nội. Không người dân địa phương hay khách du lịch nào có thể cưỡng lại mùi hương của chả nướng khi đi ngang qua những hàng ăn trên phố. Món ăn này sẽ ngon nhất khi được thưởng thức tại vỉa hè. Nhà riêng của tôi tại Hà Nội cũng thường xuyên phục vụ món bún chả khi có sự kiện để đem lại bầu không khí thoải mái cũng như hương vị ẩm thực đặc trưng của Hà Nội”.
Sách Platinum Jubilee cookbook gồm 70 công thức của các món ăn tới từ các nền ẩm thực khác nhau trên thế giới, vừa được phát hành mới đây. Ngoài bún chả, mứt cam Tây Ban Nha, gà wellington, bánh mì tẩm rượu whisky và bánh pudding bơ cũng xuất hiện trong danh sách này. Cuốn sách không chỉ cung cấp thông tin chi tiết về các món ăn mà hoàng gia yêu thích mà còn giới thiệu lịch sử ẩm thực và những câu chuyện xung quanh, mang đến cái nhìn sâu sắc về 70 năm trị vì của Nữ hoàng. Những trích dẫn của Nữ hoàng, cùng người chồng quá cố là Hoàng thân Phillip, Thái tử Charles và nữ Công tước Camila được đưa vào phần lời nói đầu của cuốn sách này, nhằm tôn vinh ẩm thực Anh và thế giới.
Sách đã nhận được đ.ánh giá năm sao trên Amazon, theo Hello Magazine. Một độc giả viết: “Đây là một cuốn sách dạy nấu ăn tuyệt vời. Nó ghi lại công thức nấu ăn từ khắp nơi trên thế giới, khám phá mối liên hệ giữa ngoại giao và thực phẩm. Đường đến trái tim là qua dạ dày, quả đúng như vậy. Hình ảnh và bình luận ẩm thực đều rất tuyệt vời. Đây là món quà kỷ niệm tuyệt vời trong Đại lễ Bạch kim của Nữ hoàng”. Tác giả của cuốn sách, nhà văn thực phẩm – Ameer Kotecha, sẽ quyên góp 100% t.iền bản quyền từ việc bán hàng cho Quỹ từ thiện của Hoàng tử xứ Wales (PWCF) và Quỹ thịnh vượng chung của Nữ hoàng (QCT).
Bếp trưởng Đỗ Thị Hải Lý và cuốn sách nấu ăn Đại lễ Bạch Kim. Ảnh: Đại sứ quán Anh tại Việt Nam
Bún chả gồm chả miếng, chả băm hoặc chả xương sông, nướng trên than hồng, ăn kèm nước chấm chua ngọt, đu đủ thái, rau sống… Món ăn thanh mát, nhẹ bụng, hấp dẫn và dễ ăn. Đây là đặc sản nổi tiếng của Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung, chỉ đứng sau món ăn quốc dân là phở. Sức nổi tiếng của bún chả càng được lan rộng sau khi món ăn này xuất hiện trên bàn ăn của cựu Tổng thống Mỹ Obama khi ông ghé thăm một cửa hàng trên phố Lê Văn Hưu năm 2016.
Quán bún chả sau đó xuất hiện trên bản đồ ẩm thực của nhiều du khách khi tới Hà Nội, đặc biệt là khách nước ngoài. Thậm chí, cửa hàng còn phục vụ nguyên set ăn của cựu tổng thống gồm một suất bún chả, nem cua bể và một chai bia Hà Nội, đặt tên là combo Obama.
Ở Hà Nội, không khó để kiếm một quán bún chả ngon. Một số địa chỉ nổi tiếng cho du khách tham khảo: bún chả Sinh Từ, bún chả Đắc Kim, bún chả Bình Chung, bún chả Hàng Quạt, Nguyễn Biểu, Cừa Đông…
Bún chả là một trong những món ăn mang đặc trưng của ẩm thực Hà Nội.
