Món bánh này giờ đây không còn nhiều nơi bán, nếu bạn muốn nếm thử phải đến một số quán nhất định mới có. Ẩm thực Huế đa dạng đến mức có rất nhiều loại bánh mà giờ đây đã thất truyền hoặc không còn được nhiều người biết đến nữa.
Bánh phất là một loại bánh đặc sản như thế. Món bánh có cái tên kỳ lạ này hiện nay ít nơi ở Huế còn bán. Bánh phất Huế có vỏ ngoài làm từ bột gạo như bánh ướt, phần nhân gồm rau củ xào, một chút thịt luộc hoặc chả. Khi ăn bánh sẽ kèm cùng nước mắm chanh tỏi ớt và rau sống. Món bánh này khá giống bánh cuốn, thế nhưng nếu được nếm thử thì bạn sẽ thấy nó khác biệt hẳn.
Khi xưa, bánh phất là món quà ăn vặt cho người dân những khi nhỡ bữa, nó cũng thường xuất hiện trong những dịp lễ tết ở các vùng quê nghèo. Cũng bởi nó có màu sắc bắt mắt và mùi vị cũng hấp dẫn vô cùng.
Vì là vùng nông thôn nghèo nên thứ nhiều nhất trong nhà là những loại củ quả. Những khi vào mùa, bán không kịp, ăn cũng không hết, nên người dân phải nghĩ ra cách làm sao để chế biến các loại củ quả sao cho dễ ăn, đổi bữa cho cả nhà. Các bà các mẹ đã nghĩ ra loại bánh có vỏ làm bằng bột lọc, còn nhân là từ khoai lang, khoai tía, đậu xanh, bí đỏ…
Sở dĩ món ăn này có tên gọi là “bánh phất” cũng bởi động tác làm bánh, thay vì chỉ cần cho nhân vào trong và cuốn lại thì người bán sẽ gập hoặc lật nhanh, động tác này tiếng Huế hay gọi là phất (hất) bánh, chính vì vậy mà cái tên ngộ nghĩnh và độc đáo này ra đời.
Có hai loại bánh phất đó là bánh nhân mặn và nhân ngọt. Bánh phất ngọt được làm từ bột lọc và nhân củ quả như khoai lang, đậu xanh, bí đỏ, khoai tía… Nhờ vẻ ngoài bắt mắt như thế nên bánh phất từng trở thành một trong những món bánh của cung đình khi xưa. Bánh phất nhân mặn thì có phần nhân làm từ thịt, tóp mỡ, ăn kèm với chả.
Công đoạn quan trọng nhất khi làm bánh phất là khâu căn bột lọc làm vỏ bánh. Muốn bánh giòn mà dai, trong đến mức có thể nhìn xuyên qua bên kia và để được lâu thì người làm phải căn bột trước đó 2 ngày. Nguyên vật liệu làm nhân bánh thường là bí đỏ, khoai lang, khoai tía, đậu xanh… những củ quả vừa thơm ngọt, vừa cho ra sắc màu tự nhiên đẹp mắt. Bột lọc sau khi nhồi, luộc chín được cán thành từng lát mỏng, dài.
Tiếp đó luộc chín bí, khoai, đậu…, giã nhuyễn và trộn với đường cát để làm nhân. Tùy vào sự sáng tạo, có thể dùng nước ép từ hạt mồng tơi để tạo thêm màu sắc cho nhân bánh. Để bánh có vị thơm, ngọt hơn có thể dùng cơm dừa xay rắc lên nhân.
Người ta gói bánh phất bằng lá dong. Lá dong mang về sẽ rửa sạch, để ráo cho thật khô, sau đó gọt gân lá đi rồi hấp khoảng 30 giây để lá mềm hơn, dễ gói hơn. Bánh gói xong sẽ được hấp trong chừng 20 phút là chín.
Những chiếc bánh phất mềm mềm, dẻo dai với phần nhân thơm thơm, không quá ngọt sẽ khiến du khách thích mê ngay từ lần thưởng thức đầu tiên. Màu tím của khoai tía, sắc vàng của bí đỏ, khoai lang… trông vô cùng ngon miệng, thu hút. Bánh phất mặn cũng vô cùng hấp dẫn, khi ăn sẽ có chút liên tưởng đến bánh cuốn, nhưng phần vỏ bánh phất có phần dẻo dai hơn.
Bánh phất mặn bán trong chợ Đông Ba
Ở Huế hiện nay món bánh phất đã không còn được bày bán nhiều, nếu muốn nếm thử hương vị của loại bánh đậm chất Cố Đô, bạn có thể tìm thử ở các quán bán bánh nậm bánh bèo hoặc một địa chỉ được nhiều người giới thiệu nhất là quán bà Toàn nằm ở số 9 Ưng Bình, Phường Vỹ Dạ, TP Huế, hoặc ở trong chợ Đông Ba cũng có quán bán bánh phất mặn.
Bánh khoái cá kình ngon lạ ở Huế: Khách tự mua nguyên liệu, giá chỉ vài ngàn đồng
Món ăn này được kết hợp từ một thứ bánh dân dã với loài cá đặc trưng, bổ dưỡng của vùng đầm Chuồn nơi cố đô, mang đến hương vị vừa lạ vừa quen, hấp dẫn du khách ngay lần đầu thưởng thức.
Đầm Chuồn (hay còn gọi đầm Cầu Hai, thuộc hệ thống phá Tam Giang) nằm ở làng An Truyền, xã Phú An, huyện Phú Vang, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 15km. Đây là địa điểm quen thuộc trong bản đồ du lịch vùng cố đô của đông đảo du khách thập phương.
Khu đầm nước lợ này sở hữu diện tích lên đến gần 100ha, là khu du lịch sinh thái cộng đồng khá nổi tiếng và hấp dẫn khách du lịch tới tham quan, trải nghiệm. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng khung cảnh sông nước bình yên, thơ mộng, mang đậm nét đẹp của Huế cổ kính mà còn có cơ hội thưởng thức vô số loài hải sản nức tiếng.
Du khách trải nghiệm chèo thuyền, ngắm cảnh trên đầm Chuồn (Ảnh: Vũ Bảo Khánh).
Ngoài vui chơi, khám phá, khách du lịch tới đầm Chuồn còn được thưởng thức các món ngon từ một loài hải sản nổi tiếng nơi đây – cá kình (Ảnh: Pham Trong Tin).
Du khách có thể thuê một chiếc thuyền lớn, lênh đênh trên đầm trong một giờ với giá khoảng 100.000 – 120.000 đồng và tận hưởng các món ngon ngay tại thuyền như tôm sú nướng, bạch tuộc xào ớt,… Đặc biệt không thể không kể đến món bánh khoái cá kình – đặc sản độc lạ, thơm ngon, bổ dưỡng nhưng giá bình dân, chỉ có ở Huế.
Theo người dân, tên gọi món bánh khoái này xuất phát từ cách làm bánh. Loại bánh này thường được người Huế chế biến bằng cách “đổ bánh” trong các chảo nhỏ trên bếp củi hay bếp than, tương tự như bánh xèo.
Trong quá trình nấu, bếp sinh ra nhiều khói, bay nghi ngút quanh chảo khiến những chiếc bánh này bị ám mùi khói nên người ta gọi là bánh khói. Tuy nhiên, theo cách đọc của nhiều người Huế, “khói” đọc chệch thành “khoái” nên từ đó, món có tên là bánh khoái.
Bánh khoái cá kình là món ăn dân dã có nguồn gốc từ chợ làng Chuồn – khu chợ truyền thống của làng An Truyền, xã Phú An, huyện Phú Vang, Thừa Thiên – Huế (Ảnh: Nhi Hoàng).
Đây là món ăn vừa lạ mắt vừa lạ miệng và gây tò mò từ tên gọi đến cách làm (Ảnh: Châu Phan).
Món bánh khoái cá kình thoạt nhìn khá đơn giản nhưng đòi hỏi sự kỳ công trong khâu tuyển chọn nguyên liệu. Món ăn này còn đặc biệt ở chỗ, thông thường người bán bánh khoái cá kình ở chợ làng Chuồn không có sẵn. Thực khách muốn ăn phải tự ra khu bán cá trong chợ để mua cá kình rồi mang về cho các o, các mệ đổ bánh xèo chế biến giùm với t.iền công từ 3.000 – 5.000 đồng/chiếc.
Muốn chọn được mẻ cá kình ngon, du khách phải đi chợ sớm, khi ngư dân vừa đưa thuyền đ.ánh bắt trở về. Khu chợ cá nổi tiếng nhất ở huyện Phú Vang chính là chợ làng Chuồn. Theo người dân địa phương, cá kình muốn ngon phải chọn con to cỡ 3 đầu ngón tay, thân màu ánh vàng và dày thịt.
Mùa cá kình sinh nở kéo dài từ tháng 3 đến tháng 8 dương lịch nên lúc này, du khách tới đầm Chuồn sẽ được thưởng thức những con cá thơm ngon, chất lượng nhất (Ảnh: @Wofdevil).
Trước khi chế biến, cá được đem rửa sạch, để nguyên con. Ruột cá cũng được giữ lại để tăng độ bùi bùi, béo ngậy. Theo quan niệm của người địa phương, ruột cá kình chứa nhiều thành phần tốt cho sức khỏe, ăn vào sẽ giúp an thần, ngủ ngon giấc.
Để làm món bánh này, đầu tiên, người ta chiên vàng cá kình trên chảo dầu nóng trước. Loại chảo được sử dụng có kích thước nhỏ, phẳng, vừa đủ tráng chiếc bánh bằng cỡ hai bàn tay chụm lại.
Khi cá chín vàng, dậy mùi thơm thì đổ bột bánh đã được khuấy đều vào, thêm ít rau như giá đỗ, hành lá,… rắc lên trên. Bột bánh phải đổ đều tay, tràn khắp chảo để bánh có độ mềm, mỏng. Chờ chừng 2-3 phút là bánh chín, nhấc khỏi chảo để tránh tình trạng bột bánh còn sống hoặc cháy quá.
Nguyên liệu chế biến món bánh khoái cá kình khá đơn giản nhưng được chọn lọc kỹ càng (Ảnh: Tịnh Thủy).
Bánh khoái cá kình được nấu trên chảo đất, gang và làm chín bằng bếp than, bếp củi sẽ có hương vị đặc trưng (Ảnh: @Wofdevil).
Người địa phương nhận xét, bánh khoái cá kình ngon nhất khi ăn nóng và sử dụng tay không thay vì dùng đũa. Khách gỡ xương cá đến đâu, ăn luôn đến đấy. Cá kình có vị đậm đà, bùi bùi, thịt dai mềm. Còn bánh khoái tuy mỏng nhưng đủ để du khách cảm nhận được độ dai giòn, bùi ngậy của bột gạo, kết hợp chút rau giúp giảm cảm giác ngấy.
Bánh khoái cá kình được ăn cùng với mắm nhĩ, cho thêm ớt và nước mắm chua ngọt. Cá kình thì chấm với nước mắm nhĩ, còn bánh khoái lại chấm nước mắm chua ngọt. Sự kết hợp lạ lùng này mang đến hương vị khó quên cho món ăn.
Bánh khoái cá kình chấm kèm nước mắm đặc trưng (Ảnh: Nguyễn Kim Ngân).
Từ món ăn dân dã của vùng đầm Chuồn, bánh khoái cá kình trở thành đặc sản nức tiếng hấp dẫn thực khách thập phương (Ảnh: Trang Endy).
Thời xưa, muốn thưởng thức bánh khoái cá kình, khách phải lặn lội về tận chợ làng Chuồn, cách trung tâm thành phố hơn 10km. Hiện nay, các nhà hàng, quán ăn bán hải sản ở thành phố Huế đã phục vụ món này trên thực đơn.
Tuy nhiên, bánh khoái cá kình của làng Chuồn vẫn ngon và nổi tiếng chuẩn vị nhất. Món ăn này có giá dao động từ 20.000 – 30.000 đồng/suất, tùy loại cá bé hay cá to, bánh bé hay bánh to.
Ngoài cá kình, du khách có thể thưởng thức bánh khoái với các loại hải sản đặc trưng khác ở đầm chuồn như tôm, mực, cá dìa,… Mỗi nguyên liệu sẽ tạo nên hương vị khác nhau cho món ăn, đảm bảo làm nức lòng du khách.
Khách vừa thưởng thức bánh khoái cá kình, vừa ngắm cảnh trên đầm Chuồn đầy thơ mộng (Ảnh: Nguyễn Hạnh Hà My).
Bánh khoái mực, tôm,… cũng được thực khách yêu thích và thưởng thức khi ghé Huế (Ảnh: Bánh khoái làng Chuồn).
Chị Thủy Hằng – du khách đến từ Hà Nội chia sẻ, vài lần có dịp ghé thăm Huế, cô đều tới làng Chuồn để thưởng thức món bánh khoái cá kình. 9X nhận xét, đây là món ăn hội tụ đủ các yếu tố như ngon, bổ, rẻ.
“Mình từng đọc một số bài chia sẻ trên các diễn đàn mạng chuyên về du lịch và thấy ấn tượng với món bánh khoái cá kình chỉ có ở Huế. Bởi vậy, khi có dịp ghé thăm vùng cố đô, mình đã dành thời gian đi tới làng Chuồn để thưởng thức đặc sản này.
Món ăn hấp dẫn ngay từ tên gọi đến cách chế biến. Tuy trông giống bánh xèo nhưng bánh khoái cá kình có hương vị riêng, mà thực sự ăn là khoái. Mình vốn không thích ăn cá nhưng đã mê mẩn món bánh này từ lần đầu tiên. Chấm theo thang điểm 10 thì bánh khoái cá kình đạt 9 điểm”, Hằng hài hước chia sẻ.
